Wiadomo, że herbata pochodzi z Azji i ma na tym kontynencie długą i bogatą historię. Zastanawialiście się kiedyś, jak i kiedy szlachetny napar zagościł w polskich domach? Jeśli macie ochotę się dowiedzieć, zapraszamy do czytania.

Trudne początki

Statystyczny Polak rocznie wypija łącznie herbatę z kilograma suszu. Czyni nas to piątym krajem na świecie o najwyższym jej spożyciu. Choć dziś trudno w to uwierzyć, nasi przodkowie odnosili się do napoju bardzo niechętnie. Pojawił się on w kraju za sprawą księżniczki Marii Ludwiki Gonzagi, żony najpierw króla Władysława IV, a następnie jego brata Jana Kazimierza.

Botanik, ks. Krzysztof Kluk, w pierwszej polskiej encyklopedii botanicznej z 1786 r. „Dykcjonarz roślinny” opisał herbatę w ten sposób: „Gdyby Chiny wszystkie swoje trucizny przesłały, nie mogłyby nam tyle zaszkodzić, ile swoją herbatą”. Przypisywano jej właściwości osłabienia nerwów oraz układu trawiennego, a nawet wywoływanie gruźlicy.

Herbaty czwartkowe

Lepsze czasy dla herbaty nastały dopiero w czasie panowania króla Stanisława Augusta. Popularne wówczas zaczęły być spotkania towarzyskie, na których podawano napar. Jednak wciąż wiele osób pozostawało sceptycznych i przekonanych o szkodliwości rośliny, zwłaszcza spożywanej w większych ilościach. Powodem, dla którego wciąż herbata wywoływała niechęć, mógł być brak umiejętności w jej przyrządzaniu, a także niewłaściwy transport morski, podczas którego susz często ulegał zawilgoceniu i gniciu. Aż do upadku Polski herbata była raczej napitkiem najwyższych warstw społecznych. Inne stany traktowały ją raczej jako lekarstwo i popijały tylko w wyjątkowych okolicznościach.

Herbatka po rosyjsku

Metoda właściwego przygotowania herbaty przybyła do nas z Rosji, gdzie pijały ją chętnie elity oraz armia. Polacy przejęli zwyczaj podawania jej z konfiturami lub śmietanką. Prawdziwa popularność herbaty to dopiero połowa XIX wieku. Do użytku zaczęły wchodzić również samowary, które ułatwiały proces parzenia. W Polsce pierwszą fabryką, która je wytwarzała, był zakład Jana Aleksandra Norblina. Otwierano w stolicy również pierwsze herbaciarnie.

Warto wiedzieć, że dzisiejszą popularność chińskiego suszu zawdzięczamy… rozwojowi przemysłu cukierniczego na naszych ziemiach. Wtedy ceny cukru gwałtownie spadły, mogła sobie na niego pozwolić większość Polaków, a herbata osłodzona stała się w końcu przysmakiem. Samowary zawitały pod strzechy wraz ze zwyczajem picia herbaty z konfiturami lub trzymając kostkę cukru w ustach.

Herbata w niepodległej Polsce

Po stu latach zaboru herbata stała się równie popularna co kawa. Po odzyskaniu niepodległości jej dobra sława nie mijała, również za sprawą polityków świeżo odrodzonego państwa, którzy lubowali się w herbacie – na czele z marszałkiem Józefem Piłsudskim, który znany był z prowadzenia spotkań w towarzystwie kubka bardzo mocnego naparu.

W czasie trwania Drugiej Rzeczpospolitej herbata stała się napojem najbiedniejszych warstw. Jej cena spadła, lecz także na potęgę ją fałszowano – mieszając z ziołami, farbując i perfumując zielone liście, by udawały herbatę czarną lub dodając do woreczków ciężarki.